Een psychologisch onderzoek kan veel inzicht geven in de oorzaken van (gedrags)problemen. Vanuit dit inzicht volgt vaak grotendeels als vanzelf wat het kind nodig heeft. Het onderzoek kan bestaan uit intelligentieonderzoek, neuropsychologisch onderzoek (bijv. geheugen, concentratie, planning/organisatie) en/of sociaal-emotioneel onderzoek. Na het onderzoek hebben we met elkaar een gesprek over de resultaten en bespreken we de handvatten vanuit het onderzoek. Ook bespreken we wat eventueel aan vervolg nodig is en krijgen ouders een verslag mee.

De praktijk biedt geen onderzoek naar dyslexie of dyscalculie.

De Basic Trust Methode helpt om de hechting tussen ouder en kind te verstevigen en het basisvertrouwen van een kind te vergroten. Basisvertrouwen is het gevoel dat je er mag zijn en het vertrouwen dat je goed bent zoals je bent. Het gaat om het vertrouwen dat je ouders/opvoeders er in alle opzichten voor je zijn en blijven. Een tekort aan basisvertrouwen kan verschillende oorzaken hebben, zoals relationele spanningen na de geboorte, een postnatale depressie bij de ouder, vroeggeboorte, adoptie, meerdere uithuisplaatsingen of (andere) ingrijpende ervaringen.

De Basic Trust methode is een vorm van video-feedback. Door video-opnames te maken van de interacties binnen een gezin (bijvoorbeeld door met elkaar een spel te spelen) en deze met de ouders na te kijken, kunnen we met elkaar inzicht krijgen in de signalen van het kind. Wanneer ontstaat er spanning? Wanneer voelt je kind zich juist gezien? De methode is daarmee “mentaliserend bevorderend”. Mentaliseren betekent het verplaatsen in de ‘binnenwereld’ van de ander. De methode leert om echt te kijken en te luisteren naar je kind en eerst woorden te geven aan wat het kind zegt, doet, voelt of wil. Daarna volgt pas dan een reactie zoals zeggen wat je verwacht, een compliment geven of een ik-boodschap geven.

Met elkaar ontdekken we wat je kind nodig heeft en krijg je als ouder(s) handvatten om het basisvertrouwen te verstevigen en om bijvoorbeeld op een niet-afwijzende manier grenzen te stellen

De Basic Trust methode is opgenomen in het NJI, de databank voor effectieve interventies: de methode werkt.

De methode is zeker effectief voor kinderen/jongeren met een tekort aan basisvertrouwen. Mijn ervaring is dat het daarnaast werkt voor alle interacties waarbij het uitdagend kan zijn om elkaar te begrijpen, bijvoorbeeld als je kind zich moeilijk uit, snel dromerig is of moeilijk ‘te lezen’ is.

Wat vraagt dit van ouders? De bereidheid en flexibiliteit om tijd vrij te maken voor gezinsafspraken en oudergesprekken en de bereidheid om thuis te oefenen.

Zie voor meer informatie www.basictrust.com.

Overig

Naast de Basic Trust methode werk ik bij kinderen met gehechtheidstrauma ook met de methodiek Integratief opvoeden, strategieën voor kinderen met gehechtheidstrauma, vertaling N. Schlattmann et al. Tijdens de oudergesprekken nemen we elke afspraak 1 hoofdstuk met elkaar door. Dit geeft inzicht in het gedrag van het kind alsook handvatten.

Ook kan via beweegspel de gehechtheidsrelatie en het plezier met elkaar gestimuleerd worden.

Psycho-educatie is uitleg over wat er aan de hand is. Dat kan gaan over een tekort aan basisvertrouwen/gehechtheidsproblemen, maar ook over AD(H)D, autisme, hoogbegaafdheid etc. Wanneer je goed begrijpt wat er aan de hand is, is het ook duidelijker wat kan helpen. Psycho-educatie kan zowel aan kinderen als ouders/opvoeders worden geboden. Dit kan op zichzelf staan, maar maakt ook vaak onderdeel uit van een bredere behandeling.

Soms is een aantal gesprekken met ouders voldoende om een kind weer verder te helpen in zijn ontwikkeling. Bijvoorbeeld bij opvoedingsvragen of vragen hoe om te gaan met verlieservaringen bij een kind of gedragsproblemen.

Ook kan een oudertraining zinvol zijn, bijv. bij jonge kinderen met gedragsproblemen. Dan kan de training Kinderen ... de baas?! van C. Braet en S. Bogels worden aangeboden.

Er zijn ook situaties waarin ouders en kinderen in interactiepatronen met elkaar gekomen zijn, waar ze niet meer uit komen en die ongezond is voor alle gezinsleden. Interacties waarin bijvoorbeeld sprake is van zeer dwingend gedrag door het kind en/of ouders die vanuit onmacht op een te stevige of fysieke manier reageren. Dan kan de methode Geweldloos Verzet helpend zijn: ouders maken hun kind duidelijk welk gedrag niet meer geaccepteerd wordt, er wordt steun vanuit de omgeving georganiseerd en er wordt verzet gepleegd. Zonder geweld.

Als eenmanspraktijk is er wel een begrenzing in de mate van ernst die te behandelen is; over de mogelijkheden en grenzen zal ik open en helder communiceren.

Kinderen kunnen schokkende gebeurtenissen meemaken. Denk aan het meemaken van een ongeval, plotseling verlies van een dierbare, lichamelijk geweld, of het zien van een schokkende ervaring bij een ander. Vaak is er sprake van natuurlijk herstel en dan wordt de gebeurtenis goed verwerkt. Als dat niet het geval is, spreken we van een trauma. Het kan gaan om een eenmalig trauma, maar het kan ook gaan om een langere periode van ingrijpende gebeurtenissen, zoals pestervaringen of verwaarloosd zijn. Soms zijn deze ervaringen pre-verbaal geweest, dat wil zeggen dat het op een leeftijd was dat het nog geen taal tot zijn beschikking had.

Kinderen en jongeren kunnen dan een breed ‘scala’ aan probleemgedrag laten zien: herbelevingen, vermijdend gedrag, slaapproblemen, prikkelbaar, concentratieproblemen, buikpijn, claimend gedrag, te afhankelijk zijn, negatieve gedachten over zichzelf.

Ook ouders kunnen in hun ouderschap trauma’s oplopen, bijv. doordat zij moeten toezien wat hun kind overkwam of doordat ze zulke hevige buien van hun kind hebben meegemaakt. Dan kan traumabehandeling ook voor ouders zinvol zijn, soms voorafgaand aan de traumabehandeling van het kind.

EMDR

EMDR is een effectieve behandelmethode, dat bijvoorbeeld bij enkelvoudig trauma kan worden ingezet, maar ook bij preverbaal trauma. Ook bij faalangst of een laag zelfbeeld, aangestuurd door nare ervaringen zoals pesten, kan deze behandeling effectief zijn. Bij EMDR worden traumatische herinneringen eerst geactiveerd en dan gecombineerd met een afleidende taak zoals oogbewegingen. Zo wordt de informatieverwerking in de hersenen gestimuleerd: de spanning op de schokkende/ingrijpende gebeurtenissen vermindert en er komt weer ruimte voor positieve gedachten.

Zie ook www.emdrkindenjeugd.nl

Daarnaast zijn er andere vormen van traumabehandeling, zoals schrijftherapie. Wat aangewezen is, hangt af van ieders specifieke situatie.

Individuele therapie kan zinvol zijn om een kind of jongere handvatten te bieden om met problemen om te gaan. Dit kan soms op zichzelf staan, maar ook in combinatie met ouderbegeleiding worden geboden.

Zeker voor kinderen zijn hun ouders/opvoeders enorm belangrijk, zij zijn de basis voor hun ontwikkeling. Daarom worden ouders, enigszins afhankelijk van de leeftijd van het kind, altijd betrokken bij de behandeling.

De therapie zal vaak bestaan uit cognitieve gedragstherapie of onderdelen hiervan bevatten. Dat betekent dat er een beroep gedaan wordt op het denkvermogen van het kind en het nadenken over zichzelf en de wereld om hem heen. Deze therapie is daarom geschikt vanaf ongeveer 8, 9 jaar.

Cognitieve gedragstherapie kan worden ingezet bij bijvoorbeeld een negatief zelfbeeld, (sociale) angsten of somberheid. De therapie richt zich op de samenhang tussen denken/voelen/doen. Soms is het vooral gericht op het veranderen van niet-helpende (dysfunctionele) gedachten. Soms is het meer gericht op gedrag, bijvoorbeeld het uitbreiden van gedragsmogelijkheden. En soms is het meer gericht op het leren accepteren van bepaalde gevoelens of een situatie zoals deze is.